Монголчууд түүхэндээ 30 гаруй төрлийн мэргэ төлгө бүтээж амьдрал ахуйдаа хэрэглэсээр иржээ.Есөн зоосны мэрэг нь тэдгээрийн нэг нь юм.Есөн зоосыг хөхийн шашнаас гаралтай гэж үздэг хүмүүс ч байдаг.Юутай ч атугай есөн зоос бол Монголчуудын эрхэмлэн дээдэлдэг мэргэ юм.Энэ мэргийн маш олон хувилбар байдаг хувилбар болгон бие биеэс ялгагдах өвөрмөц онцлогтой.
Есөн зоос нь есөн ширхэг зоосноос бүрдэнэ.Тэдгээрийн нэгийг толгой зоос гэдэг.
Толгой зоос нь өөр өнгө буюу тэмдэгтэй буюу тэмдэгтэй байна.Монголын сайн мэргэч, толгойн зоосыг алт мөнгөөр хийдэг уламжлалтай байжээ.Есөн зоосны байрлалыг эхнээс нь дараалуулан сүм, уул, онгоц, арслан, чоно, нар, хэрээ, сар, бумба гэж нэрлэдэг.Толгой зоос дээрх есөн байрлалыг аль нэг дээр заавал буух учиртай! Эхний байрлал –Сүм дээр толгой зоос буувал цагаан юмуу хар сүм дээр буулаа гэж шинжин мэргэлдэг.
1.
Үсчинд үсээ засуулж байгаа бол байн байн цагаа харан үсчинг бүү яаруул.
Яарч зассан үс гэдэг чинь яаруу сандаруу үс л болно шүү дээ. Тэрний
оронд засуулаагүй явжийсан нь дээр 
