Angli hel durem amarhan

Өмнөх үг

За англи хэлийг нэг их хэцүү хэл яаж сурнаа гэх мэт бодлоо амархан гэсэн үгээр сольж суралцах хэрэгтэй. Англи хэлэнд ерөнхийдөө бодох шаардлага байхгүй тухайн үг зүй дүрмийг ажигла тогтоож ав цээжил тэгээл болоо. Нэг хэлийг сурсан байхад бусад хэл сурхад амархан учир нь дүрэм нь бага зэрэг өөрчлөгддөг боловч нэгэл үндсэн зарчим дээр суурилсан байдаг. Энэхүү дүрмийн материаллыг
энгийн ойлгомжтой байдлаар тайлбарлахийг хичээлээ зааж байгаа зарим хүмүүс багш нар элдэв янзын үг хэллэг хэрэглэдэг энэ нь суралцагч хүний толгойг эргүүлдэг ба тухайн суралцагчийн сурах явцыг нь удаашруулдаг.Эхлээд энэ дүрмийн материаллыг гүйлгээд ажиглаад нэг удаа харчих тэгээд дараагийнхаас нь өөрийн болгож ав. Англи хэлийг орчуулахдаа тухайн үгийг сайн задалж орчуулах нь англи хэл чадвар шаардана. Жишээ нь cut гэж үг байлаа үүнийг хэрчих, хэрчим, хайчлах, таслах, мэсний шарх, хасах, зүсэм, огтлох, тайрах, багасгах богиносгох, цомхотгол, зүсэлт, эсгэх, сийлэх, хайчилбар,гэх мэт олон орчууллагддаг үгний монгол утгаа хөөгөөл явчих монгол хүн дүрмийн бус сэтгэдэг болхоор энэ амархан зүйл тийм болхоорл монгол хүн хэлийг амархан сурдаг мөн тухайн өгүүлбэртэй цохицуулж орчуул англи үг 1 үг маш олон утга санаа агуулсан байдаг.Мэддэг үгээрээ санаагаа илэрхийл хэлж буй хүн чинь ойлгож л таараа Монголчууд буруу ярьж зөв ойлгодог гэдэг шиг Чөлөөтэй орчуул багш тэгэж орчуулсан гэж багшийн орчуулсанаар явж болохгүй чи нэг өөр орчуулна багш чинь бас нэг өөр орчуулна. Тухайн үгний үндэс юмар зүйлд яаж орчуулагдаж ямар утга учиртайг нь бод сэтгэ битгий нэг хэвэнд туушрайраа чөлөөтэй сэтгэ. Англи хэл заалгахад багш туршлагатай хүн байвал зохистой юу ойлгоход амархануу? Үгүй туршлагатай хүн туршлагагүй хүний хажууд давуу хэдий мэдлэгтэй ч заах арга барил дутагдалтай байдаг буюу мэргэжлийн үг хэллэг хэргэлж заадаг тэр үгийг нь сурагч мэдсэн болоол өнгөрдөг өөрийн болгож чададгүй яагаад вэ? Мэргэжлийн үг хэллэг хэлдэг Жишээ нь барилгийн амалгаа гэвэл бид нэгэл сайн ойлгохгүй юу юм бол сонсож байсан нэр байна гэх байх тийм учраас заах арга зүй нь хэлний хувьд буруу дутагдалай болдог иймд туршлагтай байх шаардлаггүй англи хэлийг эзэмшсэн хүн байхад л хангалттай Иймээс энэхүү хялбарчилсан дүрмийн материаллийг гаргаж байна. Ангилаар яаримаар санагдаж байнуу?

Англи хэлэнд 26 үсэг байдгаас 20 гийгүүлэгч 6 эгшиг байдаг

Эгшиг 6

1. A [эи] 1. [эи] name 2.[ае] flat 3.[аа] large 4.[еэ] Mary
2. O [оу] 1. [оу] not 2. [о] not 3. [оо] fork 4. [оо] more
3. E [ий] 1. [ий] be 2. [э] pen 3. [өө] term 4. [иө] here
4. I [ай] 1. [ай] fine 2. [и] sit 3. [өө] firm 4. [айө] fire
5. Y [вай]  1. [ай] my 2. [и] myth 3. [өө] Byrd 4.  [айө] tyre
6. U [юү] 1. [юү] tune 2. [а] cup 3. [өө] fur 4. [юүө] during

Давхар эгшиг

1. ai ,ay, [эи] Spain, day
2. ea, ee, [ий] sea, meet
3. ew [юүө] new
4. oi, oy, [оо] point, boy
5. oo+k [ү] book
6. oo [үү] too
7. ou, ow, [ау] out, brown
8. ai+r [еэ] chair
9. ee+r [иө] engineer
10. ou+r [аүө] our
11. oo+r [оо] door

Дараах үсэгнүүд дараах үсэгнүүдтэй байвал

1. C [сий] e, i, y, байвал [с] cent, pencil, icy

      C [сий] a, o, u, байвал [к] cap, come, cup, black

2. G [жий] e, i, y байвал  [ж] page, gin, gypsy

            G [жий] a, o, u байвал  [г] good, green, big

3. S [эс] [с] sit, student, lists

      S [эс] [з] please, ties, pens

4. X [экс] [кс] text, six

      X [экс] [гз] exam

Дараах гийгүүлэгчид давхар байвал

1. sh давхар орсон байвал [ш] she
2. ch давхар орсон байвал [ч] chess
3. tch хамт орсон байвал [ч] match
4. ck хамт орсон байвал [к] black
5. th хамт орсон байвал [д] thick, myth
6. th хамт орсон байвал (хэлээ 2 шүдний завсарт хийж хэлнэ) [д] this, bathe
7. wh хамт орсон байвал [в] what
8. wh хамт орсон байвал [х] who
9. qu хамт орсон байвал [кв] question
10. ng хамт орсон байвал (хойлооний угаар дуудна) [н] long
11. nk хамт орсон байвал [нк] thank
12. wr хамт орсон байвал [р] write
13. ai хамт орсон байвал [оо] chalk
14. ai хамт орсон байвал [оол] wall, also
15. wor хамт орсон байвал [вөө] work, word
16. wa хамт орсон байвал [во] want
17. wa хамт орсон байвал [воо] warm
18. igh хамт орсон байвал [ай] light

Англи хэлний ялгац гишүүн нь нэр үгийг тодорхойлдог бөгөөд тодорхой ба тодорхой бус ялгац гишүүн гэж ангилаггдаг

За ялгац гэж юу вэ?

Ялгац гэдгийг ялгаж салгах гээд ойлгочих  Уугаржин Монгол бичигт ялгаж гэж бичихийг ялгац гэж бичдэг байх гэсэн бодол төрлөө тэгээд өдгөө хүртэл ялгац гэж хэлэгдэн ирсэн юм боловуу гэж. зарим хүмүүс Артикл гэж хэлдэг. Энгийнээр тайлбарлая

Жишээ нь: Тэнгэрийн нар гэдэг үг байя мөн нар гэж хүний нэр байя гэж бодоё Дэлхийн нар гэж ялгаж өгөхийн тулд ялгац гэдэг юмыг урд нь ялгаж салгахаар бичдэг юм. Өгүүлбэрийн гол нэр үгийг тодотгож өгдөг.Түүнчлэн Жишээ нь: open a door-энэ хаалгыг онгойлгох юмуу тэрийг онгйлгох юмуу аль хаалгыг онгойлгох юм мэдэгдэхгүй тодорхойгүй байгаа биз Харин open the door-энэ хаалгыг онгойлго ойлгомжтой байгаа биз Энэ хаалгыг онгойлго тодорхой байгаа биз дээ. Мөн өгүүлбэрт нэр үгийг тодотгож ялгаж өгдөг.

Жишээ орчуулга: good-сайн Better-илүү сайн The best-хамгийн сайн, Bad-муу worse-бүр муу The worse-хамгийн муу (worse гэсэн муу гэдэг үгийг The ялгаж бичих дүрэм аваад хамгийн муу гэж орчуулж байгааг анзаарсан буй зээ)

Тодорхой “The”

The ялгац гишүүн нь “Тэр”, “Нь” гэсэн үгтэй дүйцнэ

1. Улс орон (The United States of America)
2. Үндэстэн (The Japanese)
3. Байгалийн үзэгдэл (The rain)
4. Сар, Од, Нар, Гариг (The earth, The sun, The moon, The sky)
5. Өглөө, Орой, Өдөр, Шөнө
6. Уул, Ус , Арал (The Altai mountains)
7. Амьтан (The Beer)
8. Хөгжмийн зэмсэг (The piano)
9. Зүг чиг (The east, The west, The north, The south)
10. Газар, Барилга Байгууллага (The World Peace Council, The Great Wall)
11. Урьд нь ярьж байсан зүйлийн тухай дахин яарихдаа (The woman was a foreigner)
12. Нэг гэр бүлийнхнийг болон бүлэг юмыг илэрхийлэх тэмдэг нэрийн өмнө (The Bats-Батынхан The girls, The Bat, The pencil, The door)
13. all, both, half, double, quite, twice - ын ард нь "the" байна.  Жишээ нь all the world, double the sum, all the money.
14. Нэр үгийн өмнө

Хүний нэр, Спортийн төрөлд The ялгамжийг авдагүй. Уул ус аралын өмнө авдаг гэж дээр бичсэн гэхдээ авдагүй 2 уул байнаа (Elbtus, Everest ) Мөн гудамж талбайг хэлэхэд ялгацийг авдагүй гэхдээ авдаг буюу урд нь бичдэг 2 гудамж байна (The hight street, strand) Дараах үгнүүдэд авдагүй school, college, bed энэ мэтчилэн дүрмэнд хамаардагүй тодорхой хэсэг нэрүүд байдаг үүнийг практик дээр буюу хэрэгжүүлээд ирхээр хэсэг ялгац авдагүй нэрүүд тогтоогдоод ирнэ яаг ийм юман дээр авдаг гээд хэлэх дутагдалтай одоогоор дээрх зүйлүүдийг л мэдчих тэгээл болоо.

Тодорхой бус “a, an” 

Тодорхой бус юмны талаар ярихад тухайн нэр үгийн өмнө тодорхой бус ялгац гишүүнийг хэрэглэх ба энэ нь “Нэг” ”Ямар нэг”  гэсэн санааг илэрхийлнэ  “a, an”  Нэр үгийн өмнө бичигддэг. Нэр үг гэдэг маань ямарваа нэг эд юмыг нүдэнд харагдаж гарт баригдах зүйлийг нэрлэж өгсөн нэр юмаа.

A- Ямар нэгэн гийгүүлэгчээр эхэлсэн бол урд нь бичнэ (a pencil)

An- Ямар нэгэн эгшигээр эхэлсэн бол урд нь бичнэ (an apple)

A car ямар нэгэн машин байгаа биз гэхдээ тодорхойгүй хэдэн машин байгаа нь аан car+s тэгээд машинууд болж байна гэхдээ бас л хэдэн машин байгаа юм бүү мэд тодорхой биш байгаа болхоор тодорхой бус ялгац буюу ялгаж гэдэг a, an гэсэн тодорхойгүй гэсэн зүйлийг бичдэг байханээ. Car+S залгадаг нь олон тоо буюу олон болгож өгж байгаа юм олон тоонд болгохийг удахгүй үзнэ Хэрэв two cars байвал урд нь ялгац буюу ялгаж өгөх юмыг бичихгүй яагаад гэвэл 2 машин гэдэг нь тодорхой байгаа учраас

Хэрэглэхгүй тохиолдол

1. Олон тоонд байгаа нэр үгийн өмнө (I have tow dogs)
2. Тоологдохгүй нэр үгийн өмнө (Money, Peace, Water)
3. Хоолны нэрийн өмнө /Гэхдээ өмнө нь тэмдэг нэр байхгүй тохиолдолд/ (We have breahfast at o’clock)
4. Ерөнхий нэрийн өмнө (University, Home, School, Market, Town)
5. 7 хоногийн өдрүүд, Сар, Улирлын нэр (On Monday, In January,At Christmas )

Тодорхой биш тодорхой ч бай мэдэгдэхгүй байвал ялгаж аваад хэрэггүй

Батлах Үгүйсгэх Асуух гэж ву вэ?

Чадах буюу Can одоо цаг дээр

Can- Батлах ( I can- Би чадна)

Can not- Үгүйсгэх ( I can not- Би чадахгүй)

Can- Асуухдаа ( can you- Чи чадхуу) “Асуухдаа эзэн биеийн байрыг солино ”

Батлах Үгүйсгэх Асуух гэж ву вэ?

Чадах буюу Could нь өнгөрсөн цаг дээр

Could - Батлах ( I could Би чадсан)

Could not- Үгүйсгэх ( I could not- Би чадсангүй)

Could - Асуухдаа ( could you- Чи чадсангүй юу) “Асуухдаа эзэн биеийн байрыг солино ”

Not гэдэг нь үгийн утгийг хар цагаан гэдэг шиг эсрэг утгатай болгож үгүйсгэж өгдөг

Дангаараа [can] байж болохгүй учир нь эзэн бие байхгүй учраас зүгээр [can-чадах] байлаа хэн чадна гээд байгаа нь тодорхойгүй болж байгаа биз.Эзэн бие баТөлөөний үг гэж ярьдаг. За тайлбарлаж өгеө Хүмүүс хундага тулгаад үг хэлдэг чиний төлөө, хэний сайн сайхны төлөө гэж өргөдөг хэн нэгний төлөө хэлэх үгэнд эзэн нь болж байгаа зүйл байгаа биз энийг төлөөний үг буюу эзэн бие гэж яриад байгаа юм. 

Эзэн бие Төлөөний үг гэж юу вэ?

I-Би

You-Чи, Та

He-Тэр эр

She-Тэр эм

It-Тэр (Амгүй зүйлийг заана Үүнд: амьтан, тавилга, эд зүйлс г.м)

We-Бид (Олон тоо)

They-Тэд (Олон тоо)

Эдгээр нь эзэн бие

За одоо эзэн биеэ найруулаад авч үзеэ За доорхи эзэн бие үгнүүдийг ойлгомжтой болгох гэж бүлэг бүрээр нь хуваалаа. Уг нь Биеийн төлөөний Хамаатуулах төлөөний гэх мэт хуваадаг гэхдээ доорхоор байх нь зүгээр ойлгомжтой (ìèíèé-ìèíèéõ, ÷èíèé-÷èíèéõ)

I

I-áè

Me-íàìàéã,íàäàä

My-ìèíèé

Mine-ìèíèéõ

Myself-(áè)ººðèé㺺 ººðºº

You

You-÷è, ÷àìàéã, ÷àìä, òàíüä,òàíûã

Your- ÷èíèé òàíû

Yours-÷èíèéõ, òàíûõ

Yourself-(÷è, òà) ººðèé㺺 ººðºº

He

He-тэр (эрэгтэй)

Him-түүнийг, түүнд

His-түүнд

Himself-өөрийгөө өөрөө (эрэгтэй)

She

She-тэр (эмэгтэй)

Her-түүнийг, түүнд, түүний

Hers-түүнд

Herself- өөрийгөө өөрөө (эмэгтэй)

It

It-энэ, тэр юм,түүнийг, түүнд,үүнийг, үүнд,

Its-түүний (эд зүйл) үүнийх

Itself- өөрийгөө өөрөө (энэ тэр юм)

we

we-бид, бид нар

us-биднийг, бидэнд,бид, нарт,

our-манай, бидний

ours-манайх, биднийх

ourselves-өөрсдийгөө, өөрсдөө (бид)

They

They-Тэд, тэд нар

Them-тэднийг,тэд нарыг, тэдэнд

Their-тэдний

Theirs-тэднийх

Themselves-өөрсдийгөө өөрсдөө (тэд)

За цээжлэхэд амархан ард нь залгасан байвал

self-өөрийгөө, өөрөө (myself-би өөрийгөө, өөрөө)

selves-өөрсдийгөө, өөрөө (themselves-тэд өөрсдийгөө,өөрөө)

Яагаад цээжлэх тогтоох амархан бэ? (my, he, she,) эд нарийг мэдэж байгаа шүүдээ

За дээрхээр жишээ авья

1. this paper is his-Энэ зохион бичлэг түүнийх
2. my room is large yours is larger-Миний өрөө том чинийх бүр том
3. he himself saw it-Тэр өөрөө түүнийг үзсэн
4. I wash myself-Би өөрийгөө угаадаг
5. her paper was interesting-Түүний өгүүлэл сонирхолтой байсан

Заах төлөөний үг (юмыг зааж өгнө тэр хүн тэр цаадах нь гэсэн л санаа)

                               Ойр                              Хол

Ганц тоо               this                                 that

Олон тоо              these                               those

За дээрхээр жишээ авья

1. This was pleasant-Энэ нь аятайхан байсан
2. It was that-Энэ бол тэр байсан
3. He likes this-Түүнд энэ таалагддаг

Асуухад хэрэглэдэг үгнүүд буюу Асуух төлөөний үг

                              Хүнийг                               Эд зүйл                               Хүн ба эд зүйл

Нэрлэх                 Who?-Хэн?                        What?-юу?                           Which-аль ямар хэн

Харъяалах            Whose?-Хэний?                Of what?-юуний тухай?     Of what?-хэн юуных?

Өгөх орших          To whom?-хэнд?              To what?-Юунд?                 To which?-хэнд, юунд?

Заах                       Whom?-хэнийг?                What?-юуг?                        Which?-хэнийг,юуг? 

Батлах

I- Have got-өөрт байгаа зүйлийг

We- Have got-өөрт байгаа зүйлийг

You- Have got-өөрт байгаа зүйлийг

They- Have got-өөрт байгаа зүйлийг

He- Has got- 2 биед байгаа зүйлийг

She- Has got- 2 биед байгаа зүйлийг

It- Has got- 2 биед байгаа зүйлийг

Үгүйсгэхэд

I- Have not-өөрт байгаа зүйлийг

We- Have not -өөрт байгаа зүйлийг

You- Have not -өөрт байгаа зүйлийг

They- Have not -өөрт байгаа зүйлийг

He- Has not- 2 биед байгаа зүйлийг

She- Has not - 2 биед байгаа зүйлийг

It- Has not - 2 биед байгаа зүйлийг

Дээр дурдсан [not] маань байгаа биз Энэ нь бүх цагуудад үгүйсгэх дээр хэрэгдэгдэж байдаг. Энэ [not] гэдэг зүйл ингээл болоо

Ихэвчлэн хэрэглэгддэг хэсэг үгнүүд

Of- ын, ийн, ыг

Of the- ын, ийн, ыг

Each-нэг бүр, тус бүр, тутам, бүр,(юм нэг бүрийг тусад нь авч үзхэд хэрэглэнэ)

Every-Бүр (юмсийн тухай ерөнхий ойлголт илэрхийлэхэд)

All-бүх, бүгд (ерөнхий юмнаас тодорхой хэсэг бүлгийг авч үзхэд хэрэглэнэ)

Whole-бүх, бүгд (all-аас илүү ерөнхий байдал заадаг)

Some-зарим,хэдэн, жаахан, ямар нэгэн, бага зэрэг

Any-ямар нэгэн, дурын аль ч

Each other-хэн хэнийгээ (They greeted each other-Тэд бие биетэйгээ мэндлэв)

One another-нэг нь нөгөөгөө

May-болохуу

Might-болохуу (өнгөргсөн цаг дээр бичдэг)

May be-магадгүй

Might be-магадгүй байсан

Must-ёстой

Need-хэрэгтэй

Want-хүсэх

Either-аль нэг нь, аль нь ч;

Neither-аль нь ч биш, ямарч, хэн ч биш, юу ч биш

Other-нєгєє, єєр, бусад

Much-их

many-олон

Little-бага